Tamar blogt: Op outreach naar Kasensero – ‘waar vissers meer vangen dan vis alleen’

Kasensero lijkt op het oog een gewoon klein vissersdorpje in het zuiden van Oeganda, maar heeft inmiddels wereldwijd een grote impact gehad aangezien dit de plek is waar AIDS zijn intrede deed in de wereld. Toentertijd dacht men dat het dorp behekst was omdat de een na de ander overleed, na veel onderzoek bleek HIV hier de oorzaak van te zijn. Nu staan ze niet meer alleen bekend om hun goede vis, maar vooral vanwege de grote HIV-populatie. Een plek met enorm veel problemen, maar zonder hulpvoorzieningen.

De meeste mannen leven volgens het ‘You only live once’ principe. Iedere nacht gaan zij het water op om te vissen en op die manier verdienen zij dagelijks bakken met geld. Meer dan een gemiddelde goedverdienende Ugandees in een maand verdienen kan. Zij weten echter ook dat iedere dag de laatste kan zijn. Regelmatig woedt er een storm over Lake Victoria en hun kleine houten vissersbootjes zijn daar vaak niet tegen bestemd. Slechts enkelen van de vissers kunnen zwemmen, nog minder dragen er een reddingsvest. Zij hebben vele collega’s al het water op zien gaan en nooit meer zien terugkeren en beseffen zich maar al te goed dat dit ook voor hen zo kan zijn. Toekomstplannen hebben ze niet, zij leven nu en willen nu genieten van hun zelfverdiende geld. Genieten is in hun ogen drank en seks. Voorzieningen zijn ver te zoeken, maar aan kroegen en prostituees geen gebrek. Voor HIV zijn ze niet bang, als je bootje immers kapseist verdrink je toch en met HIV kun je zeker nog enkele jaren ‘zorgeloos’ verder leven.

Bij aankomst leek onze accommodatie beter dan we in onze stoutste dromen van zo’n afgelegen plek hadden durven verwachten. Al snel bleek dat er geen stromend water was, het water dat wel beschikbaar was, was erg troebel en rook naar vis. Bovendien verbleven wij er niet alleen, maar werd menigeen ‘s nachts verrast door een bezoekje van een of meerdere ratten die in mijn kamer tot overmaat van ramp over de reling van mijn bed balanceerde. En toch mochten wij absoluut niet klagen, enkele anderen waren gehuisvest in een ‘guesthouse’ dat normaal gesproken overduidelijk niet verhuurd werd aan ‘lange termijn’ gasten en zo vond menigeen een of meerdere condooms onder hun bed of in de hoek van hun kamer.

Eenmaal aangekomen in het dorp werden alle geruchten ineens waarheid. Er strompelde veel mannen door het dorp die amper meer op hun eigen benen konden staan. Alsof dat nog niet genoeg was, was het er intens smerig. Letterlijk overal lag vuilnis en dan te bedenken dat enkelen die hier al eerder geweest waren vonden dat het inmiddels al een wereld van verschil was met enkele jaren terug.

Alhoewel de situatie in mijn ogen nog triester was dan beschreven, was de outreach een groot succes. We haddden een groot team en waren van alle markten thuis… Visusscreening, gehoorstesten, psychiatrische hulpverlening, artsen voor zowel de kinderen als volwassenen, HIV-testen, baarmoederhalskankerscreening en veel voorlichtingsmomenten. Ochtends vroeg voor zonsopgang stond er al een rij van voornamelijk vrouwen met kinderen en enkele dronken mannen te wachten en op de tweede dag zelfs in de regen.

Dag 1 was ik onderdeel van het baarmoederhalskanker-screeningsteam samen met 2 Gynaecologen, dat was ook de reden dat ze hadden gevraagd in Mulago of ik mee wilde gaan. Dag 2 was er nog maar 1 supervisor over, waardoor het allesbehalve efficiënt was om mij te laten screenen en werd ik verplaatst om ‘s ochtends alle kinderen te gaan wegen en daarna te gaan helpen bij het testen op HIV. Op het oog zagen alle kinderen er goed gevoed uit. Totdat bleek dat ze allemaal veel ouder waren dan dat ze leken en ruim de helft te licht en klein voor zijn leeftijd was. Het testen op HIV bood wel weer hoop voor de toekomst. Alhoewel een groot deel van de patiënten HIV positief was, viel het percentage nieuwe HIV-positieven enorm mee en lag dit slechts een fractie boven het gemiddelde in Oeganda. Dus laten we hopen dat er toch nog hoop is voor dit kleine vissersdorpje en dat we over enkele jaren een bruisende vissersstad aantreffen waarin mensen niet alleen leven voor vandaag, maar ook voor morgen. In twee dagen tijd hebben we in ieder geval als team ruim 1700 mensen gezien, voorgelicht, behandeld en konden wij ondanks alle ellende toch ook met een tevreden gevoel naar huis laten gaan. Op naar de volgende outreach…